•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••     
สรุปบทความ
เรื่อง สอนลูกเรื่องฤดูกาล

ผู้เขียน : ผู้ช่วยศาสตราจารย์ บุบผา เรืองรอง อาจารย์ประจำคณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

     การสอนลูกเรื่องฤดูกาล (Teaching Children about Seasons) หมายถึง การจัดกิจกรรมให้เด็กปฐมวัยได้เรียนรู้ถึง การแบ่งช่วงเวลาในหนึ่งปีตามสภาพอากาศ แต่ละฤดูกาลจะมีสภาพอากาศที่แตกต่างกันไป เกิดขึ้นจากการโคจรรอบดวงอาทิตย์ของโลก ความร้อนจากดวงอาทิตย์ การระเหยของน้ำบนผิวโลก และการเคลื่อนที่ของอากาศ ในแต่ละภูมิภาคจะมีช่วงฤดู กาลแตกต่างกัน การสอนให้เด็กเข้าใจธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม จึงถูกบรรจุลงในหลักสูตรการศึกษาปฐม วัย พุทธศักราช 2546 ในสาระที่เด็กควรเรียนรู้ เรื่องธรรมชาติรอบตัว ซึ่งเรื่องฤดูกาลเป็นเรื่องหนึ่งที่เด็กจะต้องเรียนรู้จากสภาพจริงในชีวิตประจำวัน

การสอนเรื่องฤดูกาลสำคัญดังนี้

 -เรื่องฤดูกาลเป็นเรื่องธรรมชาติที่มีความสัมพันธ์กับคนเราเสมอ จึงควรสอนความรู้ให้แก่เด็ก

การสอนเรื่องฤดูกาลมีประโยชน์ต่อเด็กดังนี้

 - เด็กจะเกิดแรงบันดาลใจที่จะเรียนรู้เรื่องอื่นๆต่อยอดจากเรื่องฤดูกาลไปได้อีก เช่น เรื่องการรักษาสุขภาพให้แข็ง แรง ปลอดภัยจากโรคต่างๆที่เกิดขึ้นให้แต่ละฤดูกาล

 - เด็กจะได้รับการพัฒนาการสติปัญญาตามวัย สมองเด็กได้รับการกระตุ้นให้ทำงานด้วยกระบวนการทางวิทยา ศาสตร์ เด็กได้รับการส่งเสริมให้ใช้ประสาทสัมผัส ในขณะทำกิจกรรมต่างๆเกี่ยวกับฤดูกาล เช่นการสัมผัสน้ำฝน การมอง เห็นรุ้งกินน้ำ การสัมผัสดินแฉะหลังฝนตก ฯลฯ

 - เด็กจะได้รับการพัฒนาบุคลิกภาพให้เป็นคนช่างสังเกต มีเหตุผล สามารถปรับตัวได้ และรักสิ่งแวดล้อม พร้อมร่วมมือรักษาสิ่งแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติ เนื่องจากเป็นทรัพยากรส่วนรวม เป็นต้น

ครูสอนเด็กเรื่องฤดูกาล

 - ในฤดูหนาว ลมหนาวที่พัดโชยมา ผิวกายของเด็กสัมผัสถึงความเย็น เด็กๆจะต้องสวมเสื้อกันหนาว แตกต่างจากเสื้อกันฝน ครูอาจนำเด็กไปสำรวจรอบๆโรงเรียน ดูใบไม้บางชนิดเปลี่ยนสีใบ ท้องฟ้ามีหมอกบางๆ เด็กจะต้องนอนห่มผ้าให้อบอุ่น

 - กิจกรรมเคลื่อนไหวและจังหวะ เมื่อครูให้เด็กเคลื่อนไหวพื้นฐานแล้ว เด็กสามารถเลือกลักษณะกิจกรรมเคลื่อน ไหวและจังหวะแบบต่างๆ เพื่อส่งเสริมกล้ามเนื้อมัดใหญ่ของเด็ก เช่น เลียนแบบท่าทางของสัตว์ในฤดูฝน เช่น กบ ปลา

พ่อแม่สอนลูกเรื่องฤดูกาล

 - จัดอาหารรับประทานในครัวเรือนตามผลผลิตในแต่ละฤดูกาล อาหารสำหรับเด็กๆ เช่น ข้าวเหนียวมะม่วง ข้าวเหนียวน้ำกะทิทุเรียน แตงโม แตงไทย ไอศกรีม หวานเย็น จะรับประทานในฤดูร้อน แก้วมังกร มังคุด จะกินในฤดูฝน ต้มซุปมะเขือเทศ ผัดผักกาดขาว จะรับประทานในฤดูหนาว 

มีของเล่นที่เหมาะกับฤดูกาลให้ลูกเล่น เช่น

 - ฤดูร้อน ท้องฟ้าโปร่ง ลมพัดแรงจะเล่นว่าว พับจรวดกระดาษเล่น พับพัดกระดาษ พับหมวกกันแสงแดด ฤดูฝนมีน้ำไหลหลาก หรือมีน้ำขังในบึง ห้วย หนอง พับเรือกระดาษเป็นของเล่นสำหรับเด็ก หรือเรือจากกาบมะพร้าว ใช้เล่นลอยเรือ

       ••••••••••••••••••••••••••• •••••••••••••••••••••••••••••

บันทึกหลังการเรียนครั้งที่2
วันอังคาร ที่16 สิงหาคม 2559
..............................................

Knowledge

• คาบนี้อาจารย์ได้เริ่มการเรียนการสอนเข้าสู่เนื้อหาอย่างชัดเจน เกี่ยวกับการจัดประสบการณ์วิทยาศาสตร์เด็กปฐมวัย โดยเริ่มจากการให้กระดาษนักศึกษาคนละแผ่นเพื่อที่จะให้ทำMy mapซึ่งมีหัวข้อใหญ่คือดังที่กล่าวมาข้างต้น แล้วนำมาแยกเป็นคำKeywordเพื่อหาความหมายหรือสิ่งที่เกี่ยวข้องกันกับแต่ละคำนั้นเพื่อจะดูว่านักศึกษาแต่ละคนมีนิยาม ความคิดเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์และแต่ละคำแตกต่างกันอย่างไร

• วิทยาศาสตร์หมายถึง = ทักษะกระบวนการที่ใช้ศึกษาสิ่งต่างๆรอบตัว เป็นการศึกษาสืบค้นหรือแสวงหาโดยให้เหตุและผล ต้องอาศัยการสังเกต ทดลอง เพื่อค้นหาความจริงที่จะทำให้ได้ซึ่งความรู้ทางวิทยาศาสตร์

• กระบวนการทางวิทยาศาสตร์

   ตั้งปัญหา > กระบวนการทดลอง > ตั้งสมมุติฐาน > สังเกต > รวบรวมข้อมูล > สรุป

• พลังงานทำให้เกิด  =  แรง ,การเคลื่อนที่  เช่นพลังงานไฟฟ้า พลังงานศักย์ พลังงานจล์ เป็นต้น

• แนวคิดพื้นฐาน
   > ระบบนิเวศ,ความสมดุล / ถ้าไม่เกิดความสมดุลก็จะทำให้เกิดผลกระทบตามมา

   > การเปลี่ยนแปลง / ทุกอย่างในโลกมีการเปลี่ยนแปลงไปตามวันเวลา

   > ความแตกต่าง / ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนมีความแตกต่างตามคุณสมบัติหน้าที่

   > การปรับตัว / เมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมหนึ่งก็ต้องปรับตัวให้เข้าเพื่อความสมดุล

   > การพึ่งพาอาศัยกัน / สิ่งมีชีวิตย่อมพึ่งพาอาศัยกัน เช่นกาฝาก นกเอี้ยง เป็นต้น

• เจตคติวิทยาศาสตร์ 

   - มีความอยากรู้อยากเห็น

   - มีความเพียรพยายาม

   - มีความซื่อสัตย์

   - มีเหตุผล

   - ใจกว้าง

   - รอบคอบ,ระเบียบ

• ความสำคัญของวิทยาศาสตร์ = ช่วยพัฒนาทักษะกระบวนการต่างๆให้กับเราและเสริมสร้างประสบการณ์ให้กับเรา

• ประโยชน์ของวิทยาศาสตร์  = ทำให้ชีวิตสุขสบาย พัฒนาแนวคิดพื้นฐาน ช่วยสร้างความเชื่อมั่นในตัว   เองให้กับเรา

• ทักษะที่เกี่ยวข้อง  > เครื่องมือคณิตศาสตร์ / คำนวณ,แยกประเภท,พื้นที่,เวลา

                                > ภาษา / การลงความเห็น,การสื่อความหมาย

Skills

- การคิดเชื่อมโยงความสัมพันธ์เนื้อหาเพื่อให้ได้ซึ่งความหมายที่แท้จริง

- การคิดวิเคราะห์ความหมายความแตกต่างความสมดุล

- การแสดงความคิดเห็นในแต่ละหัวข้อเพื่อจัดเป็นระบบระเบียบ

Apply

- พัฒนาแนวคิดให้มีความรู้ที่มีคุณภาพมากยิ่งขึ้นเพื่อการเปลี่ยนแปลงที่สมบูรณ์

- การทำงานอย่างมีขั้นตอนมีระบบทำให้งานออกมาดีรวดเร็วและมีคุณภาพ

- ความพยายามซื่อสัตย์ทั้งหลายเหล่านี้จะนำไปสู่การทำงานที่ดีมีคุณภาพ

Assessment

   Place

   - การนั่งเรียนเหมาะสมไม่บังคนข้างหน้าทำให้อาจารย์มองเห็นนักศึกษาอย่างทั่วถึง

   - บรรยากาศมีความหนาวเย็นทำให้เป็นอุปสรรคในการเรียนเล็กน้อย

   - ห้องเรียนมีความสงบ แต่ก็มีเสียงโต้ตอบกันเมื่อเกิดคำถามจากอาจารย์ผู้สอน

   Myself
   - เข้าเรียนตรงตามเวลาและแต่งกายเรียบร้อยตามกฏระเบียบ
   - ไม่คุยเสียงดังขณะที่อาจารย์กำลังสอน เพื่อเป็นการให้เกียรติอาจารย์
   - ตั้งใจฟังและจดบันทึกสาระที่อาจารย์สอนอย่างละเอียดเพื่อนำกลับไปทบทวน

   Classmate
   - มีความตั้งใจฟังในขณะที่อาจารย์กำลังสอนและไม่คุยเสียงดัง
   - แต่งกายเรียบร้อยทุกคนและเข้าเรียนตรงเวลาในตารางเรียน
   - มีความใส่ใจและรับผิดชอบงานที่อาจารย์ผู้สอนได้มอบหมายไป
  
    Instructor
   - สื่อสารกับนักศึกษาด้วยน้ำเสียงที่ชัดเจน และประโยคที่เข้าใจง่าย
   - เปฺิดโอกาสให้นักศึกษาได้แสดงความคิดเห็นหรือทัศนคติส่วนตัว
   - เนื้อที่อาจารย์นำมาใช้ในการสอนสามารถทำให้นักศึกษาเข้าใจถึงวิทยาศาสตร์

         ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

บันทึกหลังการเรียน ครั้งที่1
วันอังคาร ที่9 สิงหาคม 2559
...............................................
Knowledge

• คาบนี้อาจารย์ได้พูดคุยถึงข้อตกลง ชี้แจง  การเข้าเรียนและการแต่งกายกับนักศึกษา เพื่อเป็นการเข้าใจที่ตรงกันทำให้การแต่งกายมาเรียนดูเรียบร้อย และเข้าเรียนได้ตรงเวลาที่นัดหมาย 

• อาจารย์ได้มอบหมายงานให้นักศึกษาไปรับผิดชอบ นั่นคือการสร้างBloggerวิชานี้ เพื่อใช้สำหรับบันทึกข้อมูลการเรียนการสอน ความรู้ การนำไปใช้ และประเมิน และเพื่อตรวจเป็นคะแนนเก็บของนักศึกษาแต่ละคน อีกทั้งยังเป็นการทบทวนความรู้ที่ได้เรียนไปในแต่ละครั้ง และสามารถกลับมาอ่านย้อนหลังเพื่อใช้ในการสอบได้ โครงสร้างของบล็อควิชานี้อาจารย์ได้กำหนดให้นักศึกษาทุกคนทำเป็นภาษาอังกฤษ เพื่อเป็นทักษะในการเรียนรู้ และช่วยให้นักศึกษาได้รู้จักคำศัพท์ต่างๆที่เกี่ยวกับวิทยาศาสตร์

Skills

- การคิดอย่างมีระบบระเบียบ การจัดวางสาระการเรียนรู้อย่างเป็นขั้นตอน

- การจัดการวางแผนการทำงาน การรับผิดชอบงานที่ได้รับมอบหมาย

- การคิดรวบยอด การเข้าใจในสิ่งที่รับรู้ และปฏิบัติออกมาตรงตามเป้าหมาย

Apply

- การปฏิบัติตนตามข้อตกลงของอาจารย์ทำให้อยู่ในกฏระเบียบที่ดีและถูกต้อง 

- การทำงานโดยBloggerจะมีประโยชน์ต่อเราเป็นอย่างมาก หากใช้งานในทางที่ถูก

- การเรียนรู้โดยมีคำศัพท์ภาษาอังกฤษเข้ามาทำให้เรามีทักษะที่ดีในอีกขั้นหนึ่ง

Assessment

    Place
    - ห้องเรียนมีความหนาวเยือกเย็น ทำให้ตื่นเต้นในการเรียนและกดดันเล็กน้อย
    - มีบรรยากาศที่เงียบ สงบ ทำให้มีสมาธิในการเรียน
    - อาจารย์ให้นักศึกษาพักเบรคได้เมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม เพื่อผ่อนคลาย

  

    Myself
    - มีความกระตือรือร้นในการเรียน และใส่ใจกับเรื่องที่อาจารย์กำลังอธิบาย

    - มีความรับผิดชอบต่องานที่อาจารย์ได้มอบหมาย เพื่อส่งในวันที่กำหนด

    - แต่งกายเรียบร้อยถูกระเบียบของมหาวิทยาลัย เพื่อให้เกียรติอาจารย์ผู้สอน

  

   Classmate
    - ทุกคนตั้งใจฟังในเรื่องที่อาจารย์กำลังชี้แจง เพื่อนำไปปฏิบัติ

    - ทุกคนมีความให้เกียรติอาจารย์และเพื่อนร่วมห้องโดยการนั่งเรียนอย่างสุภาพ

    - ทุกคนให้ความสำคัญในเรื่องของการแต่งกายอย่างเรียบร้อย และเข้าเรียนตรงเวลา

    Instructor
     - อาจารย์สามารถอธิบายงานให้นักศึกษาฟังได้อย่างเข้าใจ และพูดอย่างชัดเจน

     - อาจารย์เปิดโอกาสให้นักศึกษาทุกคนได้ถามในสิ่งที่ยังไม่เข้าใจเพื่อความชัดเจน

     - อาจารย์ให้นักศึกษามีบทบาทในการเรียนการสอนคือการถามตอบในหัวข้อต่างๆ

    •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••